Кыргызстан

Расмий маалыматка караганда, 30-ноябрга чейин Кыргызстандын аймагында 30 миңден ашуун кишиден курч респиратордук вирустук инфекциялар (КРВИ) жана сасык тумоо аныкталган.

Жети күндүк карантин

Дарыгерлердин маалыматында, ооругандардын 70% 14 жашка чейинки балдар.

Бишкектин тургуну Нурзат Канатбекованын уулу быйыл биринчи класска барган. Келин жаңы эле ооруп айыккан баласы кайра тумоолоп калганын айтып берди:

“Ата-энелер ооруган балдарын сабакка жибербей турса болмок. Айрым балдар тумоолоп келет экен. Мына азыр бир класста 15 бала ооруп калыптыр. Менин балам да үйдө жатат. Сабактан калганда өтүлгөн темаларды түшүнбөй калат экен. Ушундай учурда мектептерди деле карантинге жаап же онлайнга өткөрө турса болмок”.

Социалдык тармактарда Нурзатка окшоп мектептерди карантинге жапсын же онлайнга өткөрсүн дегендер жок эмес.

Бишкек шаарынын мэриясы калаадагы билим берүү мекемелеринде мониторинг жүргүзүлүп жатканын билдирди.

Кырдаалга байланыштуу Бишкек шаарында жана Чүй облусунда 50дөн ашуун бала бакча карантинге жабылган.

Агартуу министрлигинин басма сөз катчысы Нурия Кудайбергенова карантин жарыялоону же аралыктан онлайн окутууну Санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаментинин сунушу менен мектеп директорлору өздөрү чечерин билдирди:

“Учурдагы абал Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаментинин жана Агартуу министрлигинин көзөмөлүндө. Санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаменти сасык тумоо жана курч респиратордук оорулардын санына жараша мектепти онлайнга өткөрүү же бала бакчаны карантинге алууга көрсөтмө берет. Андан кийин классты же мектепти онлайнга өткөрүүнү мектеп директорлору өзү чечет. Учурда билим берүү мекемелеринде тумоону алдын алуу иш-чаралары күчөтүлүүдө”.

Дагы караңыз

36 миңдей киши сасык тумоого кабылып, 55 бала бакча карантинге жабылды

Ал эми Бишкек шаардык эпидемиологиялык көзөмөлдөө борборунун дарыгери Жазгүл Убайдилла кызы учурдагы абал тууралуу мындай маалымат берди:

“Күз-кыш мезгилине карата Кыргызстанда курч респиратордук вирустук инфекциялар (КРВИ) жана грипп көбөйөт. Сасык тумоо аба аркылуу жугат, ага ысытма, токсикоздук белгилер мүнөздүү. Бүгүнкү Бишкек шаарында эпидемиологиянын 48-жумасында 7474 учур катталып, былтыркы жылдын ушул мезгилине караганда 2,4 эсеге жогору. Бишкек шаары боюнча бүгүнкү күндө 26 бала бакча жети күнгө үйгө таратылды. Биз азыр бардык жарандарга сунуштап жатабыз. Колду 20 секунддай самындап жууп, ага мүмкүн болбосо антисептикалык каражаттарды колдонуу керек. Чүчкүргөндө оозду атайын салфетка же колдун чыканагы менен жабуу, оозду, мурунду, көздү кир кол менен кармабоо, бөлмөлөрдү эки жолудан нымдуу чүпүрөк менен сүртүп, 10-15 мүнөттөн кем эмес төрт жолу желдетүү сунушталат. Дене табы көтөрүлүп, мурун бүтүп, жөтөлгөн учурда дароо үй-бүлөлүк дарыгерлерге кайрылуу абзел. Тумоо үч күнгө чейин жугуштуу болот, ошондуктан ооруп калган адам башкаларга жолобой, обочолонуу зарыл”.

Дарыгер-эпидемиолог мындан тышкары шаардагы эл көп топтолгон соода борборлоруна жана оюн-зоок жайларына санитардык талаптарды сактоо эскертилгенин белгиледи.

Оштогу кырдаал

Буга чейин Саламаттык сактоо министрлиги Ош шаары жана Ош облусунда сасык тумоого байланыштуу ондон ашуун мектеп аралыктан окууга өткөнүн билдирген. Баткенде айрым билим берүү мекемелеринин кээ бир класстары онлайн окууга өткөрүлгөн.

Оштогу Санитардык-көзөмөл департаментинин башкы дарыгеринин орун басары Мамарасул Өмүрзаков дагы беш мектепти онлайн окутуу сунушу берилгенин билдирди.

“Грипп боюнча күн сайын мониторинг жүрүп жатат. Биздин адистер Шаардык билим берүү бөлүмү менен байланышып маалымат чогултуп алып келип, сунуш берип жатабыз. Шаардык билим берүү бөлүмүнө ооругандардын жалпы саны 25% ашып кетсе, ошол класстарды индивидуалдык онлайнга өткөргүлө деп сунуш бергенбиз. Кечээ биз алган маалыматта 13 бала бакчада жана беш мектепте ооруган балдардын саны 25% ашкан экен, аларды 3-декабрдан 10-декабрга чейин онлайнга өткөрдүк. Карантин мөөнөтү жети күн”.

Дагы караңыз

"Күнүнө 300дөн ашуун бейтап кайрылууда". Бишкекте Гонконг тумоосу 16 кишиден аныкталды

Ушул эле мекеменин Ооруларды алдын алуу бөлүмүнүн башчысы Музаффар Ахмедов Ош шаарында 20-сентябрга баштап 4-декабрга чейин КРВИ жана сасык тумоо менен 13 651 адам катталганын билдирди. Бейтаптардын ичинен төрт жашка чейинки балдардын саны 7382.

“Кыргызстанда Бишкекте, Токмокто анан Ошто вирусологиялык лаборатория бар. Ошол жерде КРВИ жана сасык тумоого чалдыккандардан сасык тумоонун штаммын аныктоо үчүн анализ алынган. Азыркы күнгө чейин 448 бейтап изилденди. Анын ичинен 93үнөн сасык тумоо катталды. Грипптин А, В, С деген түрлөрү бар да. Бизде А түрүнүн эки тиби, анан В түрү катталууда. Н1N1 деген түрүнөн тогуз учур, H3N2 деген түрүнөн 79 учур, В түрүнөн беш учур. Төрт адамдан короновирус (SARS) табылган. Жалпы Ош облусунда КРВИ жана сасык тумоого чалдыккан 16367 учур катталды. Балдар арасында 12669, чоңдор арасында 3698. Учурда облус боюнча курч жагдай түзүлө элек. Бирок шаардыкында көйгөй бар, койкалар жетишпей жатат”.

Сасык тумоодон кантип сактанабыз?

Бишкектин тургуну Назгүл бир айга жакын ооруган. Жөтөлү ушул күнгө чейин кете элек.

“Оор грипп экен. Аябай оор жөтөл менен коштолду. Тамагым кычышты. Температурам көтөрүлдү. Мурдуман суу куюлду. Бул жолу башым катуу ооруп, айланды. Алым кетти. Лимон, имбирь чай, суу деги койчу баарын ичтим. Анан кан басымым да көтөрүлдү. Догдурга да барган жокмун бирок. Дарыгерге барбай эле өзүм бир курс антибиотик ичтим. Болбоду. Эми гана өзүмө келе баштадым. Бирок жөтөл кетпей жатат”.

Буга чейин эпидемиологдор өлкөдө сасык тумоонун А түрү же "Гонконг тумоосу" (H3N2) аныкталганын билдиришкен.

Бишкек шаардык эпидемиологиялык көзөмөлдөө борборунун дарыгери Жазгүл Убайдилла кызы бул кадимки эле сезондук грипп экенин, андыктан дүрбөлөң түшүүгө негиз жоктугун айтты:

“Лабораторияда тереңдетип изилдөөдөн аныкталганы 74 учур. Бирок биз муну өзгөчөлөнтүп карабашыбыз керек. Бул кадимки эле сезондук грипптердин бири. Өзгөчөлүгү жөтөл эки-үч жумага созулушу мүмкүн. Айрыкча өнөкөт оорусу бар адамдарда сөзсүз түрдө клиника узакка созулуп, айыгуу кечеңдейт. Андыктан өзүнөн бул белгини байкаган адамдар дароо үй-бүлөлүк медициналык борборлорго кайрылышы керек. Азыр бул мекемелер дүйшөмбүдөн ишембиге чейин таңкы саат 8ден кечки 8ге чейин, ал эми жекшемби күнү таңкы 8ден түшкү 2ге чейин иштеп жатат. Ошол жерде жашаса да, жашабаса да кайрылса болот. Бүгүнкү күндө балдарды Жугуштуу оорулар ооруканасы, 3-шаардык балдар ооруканасы, Эне жана баланы коргоо улуттук борбору да кабыл алууда”.

Иса Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медицина академиясынын Балдардын инфекциялык оорулары кафедрасынын доценти, медицина илимдеринин кандидаты Дамирахан Ахунбаева буга чейин “Азаттыкка” курган маегинде грипптин кайсы түрү болбосун өтүшүп кетсе кесепети оор болорун айткан.

“Грипп бир кишиде болсо, эки-үч күн ичинде он кишиге жугушу мүмкүн. Бир үйдө жашагандын баары ооруйт. Дене табы заматта 39-40 градуска чейин көтөрүлүп кетет. Башы-көзү чыдатпай ооруйт. Эмне үчүн? Анткени вирус дем алуу органдары аркылуу денеге киргенде көбөйөт да, уу бөлүп чыгара баштайт. Токсиндер көбөйгөндө кан тамырлар жабыркайт. Кан тамырдын бети жукарып, плазма (кан суюктугу) денеге тарай баштайт. Тери кызарып, канталайт. Кан тамырлар кеңейгенде суюктук мээге сиңет. Мээ шишип, баш сөөккө батпай калат. Бул учурда өспүрүм же чоң киши болсо башы ооруйт, көзү канталап, кусат. Оорудан сактануунун эң жакшы жолу – эмдөө. Азыр гриппке каршы вакцина келген. Мунун жакшы жери адам оорубайт, ооруса да жеңил өтөт. Эл арасында эмдөө алсам да ооруп жатам дегендер бар. Ал курч респираторлук инфекция болушу мүмкүн”.

Дагы караңыз

"Баш ооруйт, мээ кысылат". Сасык тумоо эмне үчүн кооптуу?

Кыргызстанда адатта аба ырайы өзгөрүп, күн сууктаганы сасык тумоо, курч респиратордук вирустук инфекциялар күчөйт. Дарыгерлер тумоологон учурда үйдү желдетип, сууну көп ичип, дарыларды, айрыкча антибиотиктерди өз алдынча ичүүдөн карманууну сунушташат.

Конституциялык сот Баш мыйзамга өлүм жазасын киргизүү тууралуу президент Садыр Жапаровдун сунушу келип түшкөнүн 2-декабрда билдирди. Мекеме мыйзам долбоорунда Конституциянын 25-беренесинин 1-бөлүгүнө өзгөртүү киргизүү сунушталганын түшүндүрдү. Эми Конституциялык сот сунушталган мыйзамдын долбооруна өзүнүн корутундусун бериши керек. Ал качан жарыяланары так айтыла элек. Андан кийин гана документ Жогорку Кеңешке талкууга кетет.

Эл аралык жана жергиликтүү укук коргоо уюмдары президенттик администрация даярдаган долбоорду талдап чыккандан кийин өлкөгө өлүм жазасын киргизүү Кыргызстан алган бир катар эл аралык милдеттенмелерге каршы келерин билдиришкен. Өлүм жазасын киргизүүгө каршы пикирин билдиргендердин басымдуу бөлүгү муну өлкөдө сот системасынын, сот адилеттигинин жана тергөөнүн чабалдыгы, көзөмөлдүн жетишсиздиги менен байланыштырууда. Бул багытта Жогорку соттун мурдагы төрагасы Замирбек Базарбеков "Азаттыкка" чакан маек курду.

- Конституциялык сот Баш мыйзамга өлүм жазасын киргизүү тууралуу президент Садыр Жапаровдун сунушу келип түшкөнүн билдирди. Эл аралык жана жергиликтүү укук коргоо уюмдары Кыргызстан ага азыр даяр эмес экенин айтып, өлкөдө сот системасы, сот адилеттиги жана тергөөнүн чабалдыгы, көзөмөлдүн жетишсиздиги менен байланыштырууда. Сиздин пикириңиз кандай?

- Менин жеке пикиримде, азыр бул жашыруун деле эмес, тергөө органы таптакыр талкаланып калгандай, абдан чабал. Муну элдин баары эле билет. Биздин мыйзамдарда көргөзүлгөн далилдерге баа берүү дегенди деле жакшы билбей, урдуруп жиберип жатышат. Сотторубуз, мен аларды жамандагым келбейт, өзүм деле ошол системада иштеп келбедимби, бирок, арасында алсызыраак судьялар бар. Ошондой кырдаалда керекпи дейм да. Убагында мен дагы керек деп ойлочумун. Себеби жаш балдарды, ымыркайларды, чоңдорду деле зордуктап акмакчылык болуп жатпайбы. Мыйзам керек өзү, бирок азыркы учурда ага даярдаш керек. Тергөө органдарына кимдер алып келет, баягы эле куураган ыкчам кызматкерлер алып келет да. Бардыгын тең даярдаса, анан мыйзамды күчөтсө туура болот. Анткени жанагыдай аңгилерге, кылмышкерлерге катуу чара колдонбосо болбойт. Бизди өлүм жазасын алдыртып койгон, бирок Америкада, Кытайда бар. Тартип деле керек.

- Мыйзамды катаалдатуу керек, бирок азыр эмес деген көз карашта экенсиз да?

- Ооба, сөзсүз түрдө даярдаш керек. Сапаттуу тергөө органы, сапаттуу судьялар зарыл. Мындан сырткары, мен муну мурда деле айтып жүргөм, азыр деле айтам, көзөмөл деген жакшы болуш керек. Прокуратура оозун ачып жүрүшү керек эмес, көзөмөл деген ошолордун мойнунда, кылмышы болсо дагы, болбосо дагы аралаштырып туруп, урдуруп жиберишет. Сотко өткөзөт дагы эптеп-септеп соттон өтүп кетсин дешет. Бул туура эмес.

Ошондуктан прокуратура дагы күчтөнүш керек. Убагында айтып жүрбөдүм беле, буга чейин "Азаттыкка" деле чыккам, соттук-укуктук реформа, жаңылануу деп. Муну сотко эле тиешелүү деп ойлоп калышчы. Бул бардыгына тиешелүү, ошол эле силер алып барып жаткан телерадиого тийиштүү. Ошондо жаңылануу болот, мүмкүн, алдыга жылабыз, антпесе болбойт. Мен сот жана тартип коргоо органдарынан сырткары прокурорлорду айтып жатам, көзөмөл кылыш керек. Конституция боюнча принцип бар, бардык мыйзамдардын аткарылышына прокуратура көзөмөл кылат деген. Алар деле тергөөгө, ыкчам жумуштарга кызыгат. Кызыксыңар го, көзөмөл деген абдан күчтүү орган болушу керек эле. Менин оюм ушундай.

- Сиз өзүңүз деле өлкөдөгү, айрыкча сотторго байланыштуу жаңылыктарга көз салып жатсаңыз керек. Жакында эле зордук-зомбулук көрсөткөн жарандын кылмыш ишин кыскартып койгон деген негизде мурдагы үч судья кармалды. Ушундай калпыстыктар кетип калат деген коркунуч барбы өлүм жазасын учурда кабыл алууда?

- Ооба, даярдаш керек. Мен деле алардын ишин уктум. Эгерде карасанатайлык менен ошол кадамды жасаган болсо, албетте, жооп бериш керек. Прокуратура өзү ошондой өтүнүч келтирсе, эми аны деле жоопко тартып жатышат, жабырлануучу тосмо арыз жазып коюптур, ушулардын баарын эске алыш керек.

Өзү азыркы жана мурдагы мыйзамда деле түздөн-түз карасанатайлык менен кылмыш кылса, жоопко тартса болот. Мен аларга болушкум дагы келбейт. Жактоочу дагы деп жатат. Мен адвокат дагы болуп иштегем. Соттук-укуктук реформа ошолорго дагы тийиштүү болмок. Шалдыр-кулдур этип, майда-чүйдө кызыл-тазылга кызып кетип жатат окшойт. Иши кылып соттук-укуктук реформаны жасабаса кыйын болот.

Бул оңой маселе эмес, бир-эки күндө же азыраак убакытта чечип коё турган иш эмес. Ал бардыгында тегиз жүрүүсү, мыйзамдуулук сакталышы керек. Сактабай, бири-бирибизден үйрөнүп кетип калсак, анда адамдын өмүрүнө балта чаап алабыз дагы, бармагыбызды чайнап, күнөөнү бири-бирибизге шылтайбыз.

- Сиз айтып жаткан соттук-укуктук реформа эмнеге толук ишке ашпай жатат?

- Мен айткандай, ага убакыт зарыл, бирок анткен менен ыкчамдык дагы керек. Антпесек болбойт. Белсенип киришиш керек, кирише албай калып жатат окшойбуз. Мен деле Жогорку соттун төрагасы болуп иштедим, өзүмдү кыйын санабайм, бирок абдан оор экенин көрдүм, түшүндүм. Реформа жасаш оюнчук эмес, буга көптөгөн эмгек, адилеттүүлүк, ак ниеттүүлүк жана мыйзамдуулук керек.

- Бул иштерди аткарууга жогорку бийлик башындагылардын колдоосу болдубу?

- Албетте, аны жашыра албайм. Азыр Сингапурду, Ли Куан Юну айтып жатпайлыбы. Анын китебин окуп чыктым, соттор тууралуу дагы жазганы бар экен. Эч нерсени карабай эле ал соттордун материалдык абалын көтөргөн. Бул туура деп ойлойм. Бирок аны көтөргөн менен оңолобузбу, бул башка маселе. Ошондуктан коррупцияга каршы күрөшүү керек, соттор арасында дагы, укук коргоо органдарынын арасында иштеш керек. Мен иштеп турганда президент колдоду, биринчи эмгек маянасын көбөйтүп берди. Ошого карабай ыплас иштерди жасаса, анда аларга аёо жок.

Анан ротация кылганбыз, анткени бир жерден жылбай иштегендер тамырлашып, туугандашып кетет экен. Бул дагы колдоо тапты. Бирок иштин сапатына өтүш үчүн дагы бир нече критерийлер бар. Азыр эми эмне болуп жатканын билбейм. Албетте, реформада жаңылануу керек, жаңы адамдар, жаңы сезимдер менен ишке ашырат да.